1. Khu vực Đông Bắc Á:
Khu vực Đông Bắc Á nổi tiếng với quy mô rộng lớn và dân số đông đúc nhất trên thế giới, cùng với sự phong phú về tài nguyên thiên nhiên. Trước năm 1939, hầu hết các quốc gia trong khu vực này đều bị áp bức và chiếm đóng bởi các thực dân và thực dân nô dịch, với ngoại lệ duy nhất là Nhật Bản. Tuy nhiên, sau năm 1945, khu vực này đã chứng kiến nhiều sự biến chuyển quan trọng trong cả chính trị và kinh tế.
2. Tình hình khu vực Đông Bắc Á sau chiến tranh thế chiến thứ 2:
Khu vực Đông Bắc Á, với sự phong phú về diện tích và dân số, đã chứng kiến nhiều biến đổi quan trọng trong giai đoạn từ trước năm 1939 và đặc biệt sau năm 1945. Với những thay đổi về chính trị và kinh tế, khu vực này đóng góp quan trọng vào bức tranh chung của khu vực Đông Á.
– Chuyển biến về chính trị:
Sau cuộc cách mạng Tháng Mười 1949, Trung Quốc chứng kiến sự thăng hoa của cách mạng và thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong lịch sử khu vực. Điều này đã thay đổi toàn bộ bức tranh chính trị ở Đông Bắc Á. Thập kỷ 90 của thế kỷ trước, Hồng Kông và Ma Cao, hai vùng đặc biệt hành chính của Trung Quốc, cũng trở lại dưới quyền quản lý của Trung Quốc, trừ Đài Loan, một nơi duy trì độc lập chính trị.
Năm 1948, trong bối cảnh của cuộc chiến tranh lạnh, bán đảo Triều Tiên bị chia cắt theo vĩ tuyến 38 độ, tạo ra hai nhà nước đối lập: Đại Hàn Dân quốc ở phía Nam và Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên ở phía Bắc. Mâu thuẫn này đã đặt nền móng cho cuộc chiến tranh Triều Tiên (1950-1953). Ngay cả sau cuộc chiến, vĩ tuyến 38 vẫn tiếp tục đóng vai trò là ranh giới ngăn cách hai miền.
– Biến đổi về kinh tế:
Sau khi giải phóng khỏi sự chi phối của thực dân và đế quốc, các quốc gia và vùng lãnh thổ ở Đông Bắc Á đã hợp sức xây dựng và phát triển kinh tế của mình.
Từ nửa sau thế kỷ XX, khu vực Đông Bắc Á đã đạt được tăng trưởng kinh tế đáng kinh ngạc, với cải thiện rõ rệt về chất lượng cuộc sống của người dân. Nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trong khu vực như Hàn Quốc, Hồng Kông và Đài Loan đã trở thành những “con rồng kinh tế” nổi bật trong Đông Bắc Á. Nhật Bản đã phục hồi và trở thành nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới. Trung Quốc, mặc dù gặp khó khăn trong quá trình chuyển đổi kinh tế, cũng đã trở thành một cường quốc kinh tế với tốc độ tăng trưởng nhanh và ấn tượng trong thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI.
Từ nửa sau thế kỷ XX, với sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, khu vực Đông Bắc Á đã thể hiện tiềm năng lớn và đóng góp tích cực vào nguy cơ “thế kỷ của châu Á”. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra nhiều thách thức về bảo vệ môi trường, bền vững kinh tế và quản lý chính trị để đảm bảo sự phát triển ổn định trong tương lai.
3. Trung Quốc sau chiến tranh thế chiến thứ 2:
Thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và Mười năm đầu xây dựng chế độ mới (1949 – 1959)
a. Sự thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
Trải qua một thời kỳ nội chiến cam go giữa Đảng Quốc dân và Đảng Cộng sản trong giai đoạn 1946 – 1949, Trung Quốc đã chứng kiến cuộc cách mạng dân tộc dân chủ hoàn thành mục tiêu lớn:
– Ngày 20/07/1946, Tưởng Giới Thạch ra lệnh khởi đầu cuộc nội chiến với mục tiêu giành quyền lực.
– Từ tháng 7/1946 đến tháng 6/1947, quân giải phóng thực hiện chiến lược phòng ngự tích cực trước khi chuyển sang chiến lược phản công và giải phóng toàn bộ lãnh thổ Trung Quốc. Cuối năm 1949, thất bại buộc Đảng Quốc Dân phải lưu vong ra Đài Loan.
– Ngày 01/10/1949, nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa chính thức ra đời, đánh dấu một bước ngoặt lịch sử quan trọng cho Trung Quốc và châu Á.
b. Mười năm đầu xây dựng chế độ mới
Trong giai đoạn đầu tiên sau khi thành lập nước, mục tiêu hàng đầu của Trung Quốc là đẩy đất nước thoát khỏi tình trạng nghèo nàn, kém phát triển, và đồng thời phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa và giáo dục:
– Khoảng thời gian từ 1950 – 1952 đã chứng kiến việc khôi phục kinh tế, cải cách ruộng đất, cải tổ công thương nghiệp, và phát triển văn hóa, giáo dục.
– Từ 1953 – 1957, Trung Quốc hoàn thành thành công kế hoạch năm thứ nhất của kế hoạch năm 5, với sản lượng công nghiệp tăng đến 140% so với năm 1952.
– Trong lĩnh vực văn hóa và giáo dục, quốc gia này đã có bước tiến vượt bậc, cùng với cải thiện đáng kể về đời sống của người dân. Sản lượng nông nghiệp cũng đã tăng thêm 25% so với năm 1952.
c. Công cuộc cải cách và mở cửa (từ 1978)
– Tháng 12 năm 1978, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã chính thức thông qua đường lối đổi mới, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong sự phát triển của quốc gia này.
– Đến Đại hội XIII của Đảng vào tháng 10 năm 1987, đường lối đổi mới đã được tăng cường và định hình là mục tiêu phát triển chung của Đảng, gắn với việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đổi mới cách mạng.
– Trong lĩnh vực đối ngoại, Trung Quốc đã thực hiện các chính sách tích cực để củng cố hòa bình và phát triển phong trào cách mạng thế giới. Quan hệ ngoại giao đã được thiết lập với nhiều nước, bao gồm cả Việt Nam vào ngày 18/01/1950.
– Trung Quốc đã mở rộng quan hệ hữu nghị và hợp tác với các quốc gia trên toàn thế giới, đồng thời cống hiến cho việc giải quyết các vụ tranh chấp quốc tế. Vị trí của Trung Quốc trong cộng đồng quốc tế cũng được nâng cao, điển hình là việc thu hồi chủ quyền Hồng Kông (1997) và Ma Cao (1999).
– Tuy nhiên, việc kiểm soát Đài Loan vẫn là một thách thức cho Trung Quốc, vì tới nay họ vẫn chưa thể thiết lập quyền kiểm soát đối với đảo này.
4. Bán đảo Triều Tiên sau chiến tranh thế chiến thứ 2:
Năm 1945 đánh dấu sự kết thúc của Thế Chiến II, và đồng thời chấm dứt sự thống trị của Đế quốc Nhật Bản trên bán đảo Triều Tiên. Tại thời điểm này, đất nước Triều Tiên bị chia cắt thành hai phần: Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (Bắc Triều Tiên) và Đại Hàn Dân quốc (Nam Triều Tiên). Để quản lý tạm thời tình hình, Hoa Kỳ và Liên Xô đã thỏa thuận tiến hành việc ủy thác chiếm quyền quản lý đất nước này với việc thiết lập các khu vực kiểm soát được phân chia bởi vĩ tuyến 38. Mục tiêu của quá trình ủy thác này là xây dựng một chính phủ lâm thời cho Triều Tiên, với mục tiêu cuối cùng là đạt được “tự do và độc lập theo một quá trình phù hợp”.
Mặc dù dự kiến có cuộc bầu cử để thể hiện ý thức chính trị của người dân, tuy nhiên, hai siêu cường, Hoa Kỳ và Liên Xô, đã ủng hộ các nhà lãnh đạo khác nhau. Do đó, tình hình thực tế đã dẫn đến việc hình thành hai quốc gia riêng biệt, mỗi quốc gia tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ bán đảo Triều Tiên.
Cuộc Chiến tranh Triều Tiên (1950-1953) đã để lại hậu quả lớn, khiến hai miền của Triều Tiên bị ngăn cách bởi một khu vực phi quân sự, đây cũng chính là dấu vết của Cuộc chiến tranh Lạnh và vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Bắc Triều Tiên đã trở thành một chế độ cộng sản, mặc dù sau này đã loại bỏ thuật ngữ “cộng sản” khỏi hiến pháp năm 2003. Nó thường được mô tả như một chế độ chủ nghĩa Stalin và biệt lập khỏi cộng đồng quốc tế. Trong khi đó, nền kinh tế ban đầu ở Bắc Triều Tiên có những tăng trưởng đáng kể, nhưng sau đó đã chứng kiến sự suy thoái vào những năm 1990, tương phản với sự phát triển mạnh mẽ của nước láng giềng, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
Trong thời gian này, Hàn Quốc đã vượt qua nhiều thập kỷ của sự cai trị độc tài để trở thành một quốc gia dân chủ tự do và phát triển kinh tế hướng tới hệ thống tư bản.
5. Ý nghĩa tình hình khu vực Đông Bắc Á sau chiến tranh thế chiến thứ 2:
– Kết thúc thực thế thống trị của đế quốc Nhật Bản: Kết thúc Chiến tranh Thế chiến II đã chấm dứt sự thống trị của Nhật Bản trên khu vực Đông Bắc Á, mở ra cơ hội cho các quốc gia trong khu vực tự quyết định về tương lai của mình.
– Chia cắt Triều Tiên và Đạo hạnh quốc: Sự chia cắt của Triều Tiên và Đạo hạnh quốc (Hàn Quốc) đã tạo nên hai hệ thống chính trị, kinh tế và xã hội hoàn toàn khác nhau trên bán đảo Triều Tiên. Điều này đã tạo nên một tình hình căng thẳng và cạnh tranh giữa hai phía trong nhiều thập kỷ, đồng thời tạo nên một đặc điểm đáng chú ý trong tình hình khu vực.
– Chiến tranh Lạnh và tương thích hòa bình: Tình hình khu vực Đông Bắc Á sau chiến tranh thế chiến thứ 2 trở thành một tâm điểm trong cuộc chiến tranh Lạnh giữa hai phe Liên Xô và Mỹ. Sự cạnh tranh chính trị và quân sự giữa hai phe ở khu vực này tạo ra một nguy cơ xung đột và ảnh hưởng đến mô hình hòa bình toàn cầu.
– Mô hình chính trị đa dạng: Khu vực Đông Bắc Á đang chứng kiến sự xuất hiện của nhiều mô hình chính trị khác nhau, từ chế độ cộng sản ở Bắc Triều Tiên đến chế độ dân chủ tự do tại Hàn Quốc và Đài Loan. Sự đa dạng này đã tạo ra sự đối đầu và cạnh tranh chính trị, tạo ra một môi trường đầy thách thức và phức tạp.
– Phát triển kinh tế và văn hóa: Sau chiến tranh, nhiều quốc gia trong khu vực Đông Bắc Á đã tập trung vào phục hồi và phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa. Những nỗ lực này đã đưa khu vực này trở thành một trong những trung tâm kinh tế và công nghệ hàng đầu thế giới, với sự tăng trưởng đáng kể trong các lĩnh vực như công nghiệp, thương mại, và giáo dục.
– Tương tác đa phương và đối thoại vùng: Sự tương tác đa phương và đối thoại vùng trong khu vực Đông Bắc Á đã đóng một vai trò quan trọng trong việc giải quyết các mâu thuẫn và xây dựng hòa bình. Các tổ chức như Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã thúc đẩy hợp tác kinh tế và chính trị trong khu vực.