Nguyễn Du là nhà thơ có học vấn uyên bác và hiểu rõ nhiều thể thơ của Trung Quốc. Vì thế, những tác phẩm của Nguyễn Du chính là sự đề cao cảm xúc, truyền tải nội dung tự sự và trữ tình to lớn. Thi nhân không chỉ thành công ở thể loại thơ chữ Hán mà còn cả chữ Nôm, đỉnh cao là tác phẩm Truyện Kiều. Điểm nổi bật trong các tác phẩm của Nguyễn Du là luôn vang lên âm thanh, bừng lên màu sắc của sự sống và thể hiện đường nét sắc cạnh của bức tranh hiện thực đa dạng. Để tìm hiểu chi tiết hơn về những tác phẩm của Nguyễn Du, mời bạn cùng Bigone tham khảo ngay bài viết này nhé!
1. Văn bản
Những tác phẩm của Nguyễn Du đã được lưu hành kể từ khi thi nhân còn sống. Nổi tiếng là Truyện Kiều đã được Phạm Quý Thíᴄh nhuận ѕắᴄ ᴠà ᴄho in ở phố Hàng Gai – Hà Nội lúᴄ ấу. Khi tác giả mất chỉ mới vài năm, ᴠua Tự Đứᴄ từng ᴄó ѕớ ᴄho quan tỉnh Nghệ An thu thập tất ᴄả di ᴄảo ᴄủa Nguуễn Du để đưa ᴠề kinh. Việc sưu tập, nghiên cứu và phổ biến các tác phẩm của Nguyễn Du vẫn còn tiếp tục diễn ra. Dù tốn rất nhiều công sức, thời gian nhưng việc xác định thời điểm ra đời của các tác phẩm vẫn chưa được giải quyết và còn nhiều yếu tố khác nhau.
2. Tác phẩm bằng chữ Hán
Theo các nghiên cứu, Nguyễn Du đã để lại ba tập thơ chữ Hán: Thanh Hiên tiền hậu tập, Nam trung tạp ngâm và Bắc hành tạp lục. Đầu thế kỷ XX, Lê Thước và Phan Sĩ Bàng đã biên soạn cuốn Truyện cụ Nguyễn Du, những bài thơ đã được thu thập nhưng không được công bố, chỉ mới trích dẫn một số bài lẻ. Đến năm 1940 – 1941, Đào Duy Anh đã biên soạn lại những tập thơ đó một lần nữa.
Những tác phẩm bằng chữ Hán của Nguyễn Du rất nhiều nhưng đến năm 1959, các tác phẩm này mới được Bùi Kỷ, Phan Võ và Nguyễn Khắc Hanh sưu tầm, phiên dịch, chú thích và giới thiệu tập Thơ chữ Hán Nguyễn Du (Nhà xuất bản Văn hóa, 1959) chỉ gồm có 102 bài. Năm 1965, Lê Thước và Trương Chính đã sưu tầm, chú thích và phiên dịch sau đó được nhà xuất bản Văn học xuất bản tập Thơ chữ Hán Nguyễn Du với 249 bài.
Thanh Hiên thi tập
Đây là Tập thơ của Thanh Hiên với 78 bài, viết chủ yếu trong những năm tháng trước khi làm quan của Nguyễn Du. Tập thơ được sáng tác trong ba giai đoạn:
- Năm 1786: Đây là khoảng thời gian “Mười năm gió bụi” Tây Sơn bắt đầu đưa quân ra Bắc Hà, cho đến năm Nguyễn Du trở về quê nhà ở Hồng Lĩnh (1795 đầu năm 1796).
- Từ 1796 – 1802: Giai đoạn “Dưới chân núi Hồng”.
- Năm 1802 – 1804: Giai đoạn “Ra làm quan ở Bắc Hà”, Nguyễn Du còn được cử đi nghênh tiếp sứ thần nhà Thanh sang phong sắc cho Gia Long
Nam trung tạp ngâm
Nam trung tạp ngâm được sáng tác trong giai đoạn 1805 – 1812 gồm có 40 bài thơ. Nguyễn Du viết khi làm quan ở Huế, Quảng Bình và những địa phương ở phía nam Hà Tĩnh. Tức là từ khi được thăng hàm Đông các học sĩ vào làm quan ở Kinh (gần 4 năm) cho đến hết thời kỳ làm Cai bạ dinh Quảng Bình. Bài đầu tập thơ, “Phượng hoàng lộ thượng tỏa hành” là bài thơ được làm trên đường vào kinh nhận chức. Từ tỉnh lỵ Hà Tĩnh đi vào có núi Phượng Hoàng và quán Phượng hoàng, bài “Nễ giang khẩu hương vọng” ở gần cuối tập.
Bắc hành tạp lục
Bắc hành tạp lục gồm 131 bài thơ, được sáng tác trong chuyến đi sứ sang Trung Quốc. Bài “Thăng Long” (tháng 2/1813) và bài cuối tập “Chu Phát” làm khi trở lại Võ Xương (cuối năm 1813). Chúng ta có thể xem ba tập thơ này là 3 tập nhật ký ghi trong một khoảng thời gian dài, từ năm nhà thơ 21 tuổi (1786) cho đến năm nhà thơ 49 tuổi (1814), trước lúc chết 5 năm. Mỗi bài thơ là những lời tâm sự của chính thi nhân. Ngay cả những bài tức cảnh vịnh sử khi đi sứ Trung Quốc cũng không phải là những bài tức cảnh, vịnh sử thuần túy mà đều có bao hàm tâm sự của nhà thơ, bộc lộ thái độ sống của nhà thơ một cách chân thực nhất.
3. Tác phẩm bằng chữ Nôm
Đa số các tác phẩm thơ chữ Nôm của Nguyễn Du đều sử dụng 2 thể thơ dân tộc lục bát và song thất lục bát, giúp nền văn học Việt Nam thêm mới mẻ và hiện đại.
Những tác phẩm bằng chữ Nôm của Nguyễn Du gồm có các tác phẩm nổi tiếng như:
- Đoạn Trường Tân Thanh (Truyện Kiều): gồm 3.254 câu thơ theo thể lục bát, được sáng tác dựa vào tác phẩm Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, Trung Quốc. Đoạn Trường Tân Thanh là áng văn chương tuyệt tác, xoay quanh quãng đời lưu lạc sau khi bán mình chuộc cha của Thúy Kiều. Tác phẩm đã được liệt vào tài liệu giáo khoa dạy ở bậc trung học.
- Văn chiêu hồn ( Văn tế thập loại chúng sinh): Gồm có 184 câu theo thể song thất lục bát, chứa đựng tấm lòng từ bi của Phật tử Nguyễn Du đối với cảnh khổ của muôn vạn sinh linh, cũng là một tác phẩm giá trị được nhiều học giả nghiên cứu, trích giảng, hiện chưa rõ thời điểm sáng tác.
- Thác lời trai phường nón: Gồm 48 câu, được viết bằng thể lục bát. Nội dung là thay lời anh con trai phường nón làm thơ tỏ tình với cô gái phường vải.
- Văn tế sống Trường Lưu nhị nữ: Gồm 98 câu, viết theo lối văn tế, để bày tỏ nỗi uất hận vì mối tình với hai cô gái phường vải khác.
Thơ Nôm của Nguyễn Du chứa đựng nhiều chủ nghĩa cổ điển, chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa hiện thực trong văn học. Những sáng tác của thi nhân luôn thể hiện tư tưởng, tình cảm, nhân cách của tác giả. Đặc biệt là thể hiện rõ tư tưởng nhân đạo, đề cao giá trị nhân văn con người, được thể hiện sự cảm thông sâu sắc với cuộc sống của con người, nhất là những người nhỏ bé, bất hạnh. Đồng thời, nhà thơ còn lên án, tố cáo những thế lực đen tối chà đạp con người.
Xem thêm:
- Những tác phẩm hay nhất của nhà văn Kim Lân
- Những nét đặc sắc và phong cách nghệ thuật của Nam Cao
- Hoàng Phủ Ngọc Tường cuộc đời và sự nghiệp sáng tác văn học
Vậy là Bigone đã chia sẻ đến bạn những tác phẩm của Nguyễn Du, mong rằng bài viết sẽ cung cấp đến bạn những thông tin bổ ích và cần thiết. Hy vọng những bài viết sau sẽ nhận được sự quan tâm từ bạn nhé!